Résumé - L’insubordination en droit belge: marcher sur la corde raide entre l’ordre et l’ordre général

Devant le tribunal correctionnel de Bruxelles, trois militaires de carrière ont été inculpés d’insubordination car ils avaient enfreint l’interdiction de consommer de l’alcool, cette interdiction ayant été prononcé lors d’un briefing à l’occasion d’une préparation du détachement de militaires à l’étranger. La question a été de savoir si les éléments constitutifs de l’infraction d’insubordination étaient réunis. Le tribunal correctionnel estima qu’il y avait lieu de considérer que la méconnaissance de la directive, définissant les règles à suivre en ce qui concerne la consommation d’alcool, équivalait à une transgression disciplinaire plutôt qu’à un délit. Le parquet fédéral a interjeté appel de cette décision, le magistrat fédéral compétant en matières militaires estimant que les éléments constitutifs du délit de l’insubordination étaient réunis. La cour d’appel de Bruxelles, par son arrêt du 20 janvier 2006, décida que tous les éléments constitutifs de l’infraction d’insubordination étaient bien réunis en l’espèce, contrairement à ce qu’avait affirmé le juge en première instance. Il n’y a pas eu de pourvoi en cassation contre cet arrêt. Les militaires qui reçoivent un entraînement spécifique pour une mission à l’étranger ont donc tout intérêt à tendre l’oreille lors des briefings. Une interdiction de consommation d’alcool, ainsi que d’autres interdictions spécifiques prononcées lors d’un tel briefing, constituent bel et bien un “ordre” au sens de l’article 28 de Code pénal militaire.

samenvatting - Insubordinatie onder Belgisch recht: balanceren op een slappe koord tussen een bevel en een algemeen order

Drie beroepsmilitairen zijn voor de correctionele rechtbank beschuldigd van insubordinatie omdat ze het alcoholverbod overtraden dat uitgesproken werd op een briefing ter gelegenheid van hun voorbereiding op een missie in het buitenland. Vraag was of er aan alle constitutieve elementen voor insubordinatie voldaan was. De correctionele rechtbank was van oordeel dat het niet naleven van de richtlijn die de te volgen regels inzake alcoholgebruik omschreef eerder als een tuchtvergrijp dan als een misdrijf moest worden beschouwd. Het federaal parket ging tegen dit vonnis in beroep omdat de magistraat bevoegd voor militaire zaken oordeelde dat in dit concrete geval alle constitutieve elementen voor het misdrijf van insubordinatie wel aanwezig waren. Het Hof van Beroep van Brussel oordeelde bij arrest van 20 januari 2006 dat inderdaad alle elementen voorhanden waren om van insubordinatie te kunnen spreken, in tegenstelling tot wat de rechter in eerste aanleg gevonnist had. Tegen het arrest van het Hof van Beroep is geen beroep voor het Hof van Cassatie aangetekend. Militairen die een specifieke opleiding krijgen voor een missie in het buitenland hebben er dan ook alle belang bij op die briefings hun oren te spitsen. Een alcoholverbod, en ook andere specifieke verboden, die ter gelegenheid van dergelijke briefings ter sprake komen, zijn wel degelijk een “bevel” in de zin van artikel 28 van het militair strafwetboek.

Summary - Insubordination under Belgian Law: Walking a Tightrope between an Order and a General Order

Three regular servicemen have been charged with insubordination before the criminal court in Brussels, because they broke the alcohol ban that had been pronounced during a briefing on the occasion of their preparation for a mission abroad. The question was whether all constituent elements for insubordination had been proved. The criminal court judged that failure to observe the directive defining the rules to be followed with regard to alcohol consumption should be considered a disciplinary offence rather than a criminal offence. The federal prosecutor’s office lodged an appeal against this judgement because the magistrate in charge of military matters determined that in this particular case all constituent elements for the offence of insubordination were present. According to its judgement of 20 January 2006 the Brussels’ Court of Appeal determined that all elements for insubordination were indeed present contrary to what the judge at first instance had decided. No appeal was lodged with the Court of Cassation against the judgement of the Court of Appeal. Servicemen receiving a specific training for a mission abroad are well advised to prick up their ears during these briefings. An alcohol ban as well as any other specific ban that has been pronounced during such briefings does constitute an “order” according to article 28 of the military penal code.

Zusammenfassung - Die Insubordination im belgischen Recht: eine Gratwanderung zwischen Befehl und allgemeinem Befehl

Drei Berufssoldaten sind vor dem Korrektionalgericht wegen Insubordination angeklagt worden, weil sie gegen das Alkoholverbot, das während eines Briefings anlässlich ihrer Vorbereitung auf eine Auslandsmission ausgesprochen wurde, verstoßen hatten. Die Frage war, ob die Tatbestandsmerkmale der Insubordination vorlagen. Das Korrektionalgericht war der Meinung, dass die Nichteinhaltung der Richtlinie, mit der die zu beachtenden Regeln in Sachen Alkoholkonsum beschrieben werden, einer Disziplinarverletzung eher als einer Straftat gleichkam. Die Föderalanwaltschaft legte Berufung gegen dieses Urteil ein, weil der für militärische Sachen zuständige Magistrat der Meinung war, dass alle Tatbestandsmerkmale für die Straftat der Insubordination in vorliegendem Fall vorlagen. Der Appellationshof von Brüssel urteilte durch Entscheid vom 20. Januar 2006, dass alle Tatbestandsmerkmale tatsächlich vorlagen, im Gegensatz zu dem, was der Richter in erster Instanz entschieden hatte. Gegen den Entscheid des Appellationshofes wurde keine Berufung vor dem Kassationshof eingelegt. Die Militärangehörigen, die eine spezifische Ausbildung für eine Auslandsmission bekommen, haben somit alles Interesse daran, auf diesen Briefings die Ohren zu spitzen. Ein Alkoholverbot, und auch andere spezifische Verbote, die anlässlich solcher Briefings zur Sprache kommen, sind tatsächlich ein “Befehl” im Sinne des Artikels 28 des Militärstrafgesetzbuches.

Riassunto - L’insubordinazione nel diritto militare belga: camminare sulla fune in bilico tra l’ “ordine” e l’ “ordine generico”

Tre militari in servizio permanente effettivo sono stati giudicati per insubordinazione dal Tribunale penale di Bruxelles, per non aver rispettato il divieto di consumare alcol, come ordinato loro durante un briefing di preparazione ad una missione all’estero. Nel corso del giudizio è stato valutato dal giudice se fossero presenti tutti gli elementi costitutivi del reato di insubordinazione. Il Tribunale ha ritenuto che l’inadempienza dell’ordine ricevuto configurasse una violazione disciplinare piuttosto che un reato, assolvendo gli imputati. Il Procuratore federale, ritenendo invece che gli elementi costitutivi del reato fossero soddisfatti, ha appellato la sentenza del Tribunale di primo grado. La Corte d’appello di Bruxelles, con sentenza del 20 gennaio 2006, ha accolto le motivazioni della Procura federale, riformando la sentenza del Tribunale. Contro la decisione del giudice d’appello, non è stato proposto alcun ricorso in Cassazione. I militari che ricevono un addestramento specifico per una missione all’estero hanno dunque tutto l’interesse a tenere le orecchie ben aperte durante i briefing a cui partecipano. Il divieto di consumare alcool, come pure ogni altra specifica proibizione pronunciata in occasione dei briefing, costituisce a tutti gli effetti un “ordine” ai sensi dell’articolo 28 del codice penale militare belga.

Resumen - La insubordinación en el derecho belga: andar en la cuerda floja entre la orden y el orden general

Tres militares de carrera comparecieron ante el tribunal de lo penal de Bruselas bajo el cargo de insubordinación por transgredir la orden que les prohibía de consumir alcohol, impartida durante un briefing de preparación del despliegue de militares en el extranjero. La cuestión relevante ha sido la de saber si todos los elementos constitutivos de la infracción de insubordinación estaban reunidos. El tribunal de lo penal estimó que negarse a acatar la directiva relativa al consumo de alcohol no debe ser considerado como un delito sino más bien como una infracción disciplinaria. El fiscal federal competente en materias militares recurrió la sentencia, alegando que en este caso concreto los elementos constitutivos del delito de insubordinación sí estaban reunidos. La corte de apelación de Bruselas, por su resolución del 20 de enero de 2006, le dio la razón concluyendo que todos los elementos estaban reunidos, al contrario de lo que había afirmado el juez de primera instancia. No se interpuso ningún recurso en casación contra esta resolución. Por lo tanto los militares que reciben un entrenamiento específico para una misión fuera del territorio nacional tienen todo interés en escuchar con atención lo que se dice durante tales reuniones de preparación. Al igual que otras interdicciones específicas dictadas durante un briefing, la prohibición de consumir alcohol constituye una “orden” efectiva en el sentido del artículo 28 del Código penal militar.